Katalizör ne işe yarar? Motor ve susturucu arasında yer alan katalizör; egzozdaki zararlı kimyasalların emilmesini sağlamaktadır. Böylece çevrenin korunmasını sağlayan bu parça; oldukça kritik bir yapıya sahiptir. Peki, temiz çevre için kritik bir öneme sahip olan katalizör ne işe yarar? Dahası egzoz katalizör nedir? İşte bu sorulara dair merak edilen ayrıntılar!
Bütün otomobil tasarımlarında yer alan egzoz katalizörün diğer ismi katalitik konvertör olarak geçmektedir. Otomobil modeline ve çeşitliliğine göre egzoz katalizörü farklılık gösterebilir. Katalitik konvertörler ortalama beş yüz ila altı yüz derece arasında çalışmaktadır. İç dizaynı seramik yapıdadır. Egzozdan atmosfere verilecek zehirli gazlar katalizör içerisinde yer alan odacıklardan geçerek temizlenir.
Egzoz Katalizör Nedir?
Otomobil motor bölümünde benzinin ve ya mazotun yapısında yer alan hidrokarbon dediğimiz yanarak motorun çalışma enerjisini sağlamaktadır. Bu yanma sonucunda otomobil bölümünde oluşan zehirli ve doğaya zararlı gazlar çeşitli mekanizmalar içerisinde geçirilerek otomobilde egzoz bölümünden dışarı atılmaktadır.
Egzoz katalizörü otomobilin motor bölümünde yer almaktadır. Motor bölümünde bulunan bu parça zehirli gazların atmosfere egzoz tarafından salınmasına engel olmaktadır. Motor bölümünde bulunan katalizör platin, paladyum ve rodyum kimyasallarından oluşmaktadır. Bu üç kimyasalın karışması ile egzoz katalizörü oluşur.
Egzoz katalizörünün ana amacı yanma sonucu oluşan zehirli gazların doğrudan direk atmosfere vermek yerine egzoz katalizörleri sayesinde daha az seyreltik ve daha az zararlı hale getirerek atmosfere salmaktır.
Egzoz katalizöründe motordaki yanma sonucu oluşan zehirli gazlar belirli kimyasal maddeler aracılığı ile yakılarak salınan gazların egzoz tarafından atmosfer açısından daha az zehirli hale gelmesi sağlanmaktadır. Bu yanma olayı motor dışında olduğu için motora zarar vermemektedir.
Dünya genelinde atmosfere salınan gazların zehirlilik miktarını düşürmek amacıyla bütün araçlarda egzoz katalizörü zorunlu hale getirilmiştir. Bu zorunluluk atmosferin kirlenmemesi açısından düşünüldüğünde büyük öneme sahip bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır.
Katalizör Neden Önemlidir?
Otomobillerin hidrokarbon kaynaklı benzin ve mazot yakımı sonucu ortaya çıkan zehirli gazların direk olarak egzoz tarafından atmosfere verilmemesi açısından egzoz katalizörleri çok büyük öneme sahiptir. Direk olarak otomobiller tarafından atmosfere salınan zehirli gazlar egzoz katalizörü tarafından seyreltilmeden atmosfere verilmiş olursa bu durumdan dünyamız hava kirliliği açışınsan çok ciddi zararlar görür.
Doğa şartları ve atmosfer temizliği açısından katalizör otomobillerde bir nevi zehirli gaz temizleyiciliği yapmakta olup çevremize ve dünyaya zehirli gazların salınımına engel olmaktadır. Günümüz dünyasında çevre kirliliği ve atmosfer kirliliği açısından düşünüldüğünde otomobillerde benzin ve ya mazot kaynaklı yanma sonucu oluşan zehirli gazların direk olarak atmosfere salınmaması çok büyük önem taşımaktadır.
Katalizör Arızası Nasıl Anlaşılır?
Motorda ki yanma sonucu oluşan zehirli gazlar egzoz katalizörüne aktarılarak burada katalizör odalarında gazın yanmayan kısmının yakılarak daha az zehirli hale gelmesi sağlandığından katalizörde olası bir arıza durumunda motorda yanma sonucu oluşan yüksek sıcaklıkta ki gazlar katalizöre geçmez. Bu durumlarda motorda yanma sonucu oluşan yüksek sıcaklık aracın dışına aktarılmasına değil araç içine aktarılmasına yol açar. Araç içi yüksek sıcaklık, motor ısısının gereğinden fazla yükselmesi katalizör arızasını anlamamıza yardımcı olur.
Motorun benzin ve ya mazot yerine arıza durumunda yağ yakması sonucu yanan yağlar egzoz katalizörünün seramik yapısında bulunan yanma odalarını tıkayacağından egzoz katalizörü arızasına yol açabilir. Motorda yanma sırasında bujilerin yanma başlangıcında ateşleyici olarak görev almakta olup bujilerin bozulması ve ya kalitesiz buji kullanılması yanma kalitesini düşüreceği için egzoz katalizörüne yanmamış gaz geçme ihtimalini artırarak katalizörün tıkanmasına ve tam verimli çalışmasına engel olmaktadır.
Katalizör arızasının bir diğer nedeni de hava yakıt karışım oranın tam olarak ayarlanmaması yanma verimini azaltacağı için egzoz katalizörüne yanmamış gaz geçerek tıkanmasına yol açmaktadır. Otomobillerde yukarıda saydığımız sebeplerden dolayı olası bir katalizör arızası durumunda çeşitli arızalar oluşur bu oluşan arızaları otomobil elektronik göstergelerinden ve ya mekanik aksamdan şu şekillerde anlarız;
- Otomobillerde bulunan elektronik göstergelerde motor arza çubuğunun yanması
- Otomobilin hızlanması sırasında motorun tam randımanlı şekilde yüksek devire geçememesinden
- Motor performansının normal verimini sağlamamasından
- Otomobillerde gaz pedalına basılmasına rağmen belirli bir hız limitini aşamamasından
- Motorun yakıtı tam yakmamasından kaynaklı ise yüksek yakıt tüketiminden
- Egzoz gaz çıkışında salınan gazlarda ki yüksek emisyon değerlerinden anlaşılır
Böylece Katalizör ne işe yarar? Sorusuna kapsamlı bir şekilde yanıt vermiş olduk.